Zakrzepica, żylna choroba zakrzepowo-zatorowa.

Jesień to okres zwiększonego ryzyka wystąpienia zakrzepicy.

Dane z prowadzonego we Włoszech Rejestru ŻChZZ pod nazwą „MASTER” wskazują na występowanie sezonowości zachorowań na żylną chorobę zakrzepowo-zatorową. Obserwujemy jednak niejednoznaczność wyników przeprowadzanych badań. Wyniki niektórych z nich wskazują, że w okresie zimy zwiększeniu może ulec zapadalność na ZŻG natomiast ZTP może występować częściej jesienią i zimą.1 Spójrzmy zatem co oprócz grypy lub przeziębienia może nas jesienią zaniepokoić.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (ŻChZZ) to istotny czynnik chorobowości i umieralności 2 Występuje ona pod postacią zakrzepicy żył głębokich (ZŻG) oraz zatoru tętnicy płucnej (ZTP). Na podstawie danych z USA oraz Europy Zachodniej szacuje się, że w w Polsce co roku na ZŻG zapada ponad 50 tysięcy osób a na ZTP ponad 36 tysięcy osób. Liczba takich osób ciągle rośnie… 3,4 Choroba zakrzepowo-zatorowa w większości przypadków ma bezobjawowy przebieg, liczne powikłania, powoduje wysokie koszty leczenia i rekonwalescencji oraz wysoką śmiertelność.4
W patogenezie ŻChZZ wyróżniamy trzy istotne czynniki4:
• Zmiany w przepływie krwi (np. uszkodzenie aparatu zastawkowego żył, unieruchomienie kończyny)
• Zmiany w ścianie naczynia (np. uszkodzenie naczynia podczas zabiegu operacyjnego)
• Zmiany w składzie krwi (np. zwiększenie czynników prozakrzepowych)

Zakrzepica Żył Głębokich bardzo często przebiega bezobjawowo, nie powoduje większego utrudnienia w przepływie krwi z kończyny. Często jedynym i pierwszym objawem zakrzepicy żył głębokich jest zator tętnicy płucnej, potencjalnie śmiertelne jej powikłanie. ZŻG oraz ZTP bardzo często występują jednocześnie - materiał zatorowy blokujący tętnicę płucną pochodzi z układu żył głębokich.4 Pomimo wdrożenia skutecznego leczenia, na skutek różnego rodzaju powikłań śmiertelność wśród pacjentów z ZTP jest stosunkowo wysoka i może w skrajnych przypadkach wynosić nawet ponad 15%.3 Inne powikłania nieleczonej ZŻG to przewlekłe nadciśnienie płucne czy zespół pozakrzepowy.4

Objawy zakrzepicy żył głębokich bardzo często są mało specyficzne, chorzy mogą odczuwać jedynie ból w łydce w trakcie chodzenia. Dlatego też ważna jest znajomość i świadomość czynników ryzyka zakrzepicy a w przypadku ich występowania obserwowanie swojego organizmu aby „wyłapać” pierwsze symptomy tej niebezpiecznej choroby.
Do czynników ryzyka zakrzepicy zaliczymy między innymi4:
• Duże zabiegi operacyjne, szczególnie w obrębie kończyn dolnych, miednicy, jamy brzusznej
• Urazy, złamania kończyn dolnych lub miednicy
• Długotrwałe unieruchomienie, niedowład lub porażenie kończyn dolnych
• Nowotwory złośliwe
• Przebyta żylna choroba zakrzepowo-zatorowa
• Wiek powyżej 40lat (ryzyko zakrzepicy wzrasta wraz z wiekiem)
• Otyłość
• Palenie tytoniu
• Świeży zawał mięśnia sercowego, udar mózgu
• Unieruchomienie na skutek obłożnej choroby (np. zapalenie płuc)
• Niewydolność krążenia

Znając powyższe czynniki możemy poprosić lekarza o oszacowanie indywidualnego (swojego lub bliskich) ryzyka zakrzepicy w oparciu o dostępne skale oceny i wdrożenie stosownej profilaktyki przeciwzakrzepowej (mechanicznej lub farmakologicznej).
Pamiętając o tym, że zakrzepica może mieć bardzo nietypowe objawy, co może nas zaniepokoić i sugerować występowanie zakrzepicy żył głębokich?
Podstawowe objawy to4:
• Obrzęk podudzia lub całej kończyny
• Tkliwość lub bolesność uciskowa
• Podniesienie ciepłoty w kończynie
• Poszerzenie żył powierzchownych
• Stan podgorączkowy, czasem gorączka

Pamiętajmy zatem o tym, aby w przypadku zwiększonego ryzyka wystąpienia zakrzepicy u siebie lub swoich bliskich zapytać swojego lekarza o stosowną profilaktykę przeciwzakrzepową.

1. Manfredi R et al., Clinical and Applied Thrombosis/Hemostasis Vol 15, No 3,:June 2009; 309-315
2. Cohen, Thromb Haemost 2007;98:756-764
3. Polskie wytyczne profilaktyki i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, Medycyna Praktyczna Wydanie Specjalne 4/2009
4. Niedojadało-Kumor A., Świat Medycyny, 1.09.2009

Żylaki